Japonya ve Güney Kore, Kuzey’in füze tehditlerine karşı yeniden bir araya geliyor

Japonya ile Güney Kore, Kuzey Kore’nin nükleer ve füze tehditlerine karşı, 12 yıl aradan sonra yeniden liderler diplomasisini hareket geçirdi.

Doğu Asya’nın kıyı komşuları Japonya ve Güney Kore, son yıllarda tarihi sorunların olumsuz etkilediği ikili ilişkilerde yeni bir sayfa açmaya hazırlanıyor.

Japonya’nın Kore Yarımadası’nı kolonileştirdiği 1910-1945’te “zorla çalıştırılan Koreli işçiler” ile “istismar edilen Koreli kadınlar” iki ülke arasındaki sorunlar olarak biliniyor.

Güney Kore Devlet Başkanlığını 2012-2017’de üstlenen Moon Jae-in döneminde, ekseriyetle savaş dönemi tazminatları kaynaklı sorunlar, ikili ilişkileri olumsuz etkilemişti.

Mayıs 2022’de Güney Kore Devlet Başkanlığını üstlenen Yoon Suk-yeol ile yönetimi, son dönemde Japonya ile “gelecek odaklı komşuluk diplomasisi” vurgusu yapıyor.

Seul hükümetinden yeni öneri

İki lider önce Kasım 2022’de Kamboçya’daki uluslararası bir zirvede buluştu.

Güney Kore, mart ayında “savaş dönemi işçi tazminatlarına” yönelik yeni bir öneri getirdi.

Buna göre, savaş döneminde zorla çalıştırılan işçilerin tazminatı için Seul hükümeti destekli vakıf kurulacak. 1965 mutabakatı uyarınca Japonya’nın “tazminat ödemelerinden” faydalanan Güney Koreli şirketlerden vakfa aktarılacak finansman, Koreli mağdurlara ulaştırılacak.

2018’de ilan edilen Güney Kore Yüksek Mahkemesi kararlarında ise söz konusu tazminatların Japon şirketler tarafından karşılanması gerektiği beyan ediliyordu.

Seul hükümetinin yeni önerisi, Tokyo ile Seul arası ikili ilişkilerde “yeni bir sayfa” olarak tarihe geçti.

Yoon, mart ayında Japonya’nın başkenti Tokyo’ya diplomasi çıkarması yaptı.

Ev sahibi Japonya Başbakanı Kişida Fumio, Güney Kore lideri Yoon ile zorlu bir stratejik ortamda görüştüklerini ve işbirliğine dayalı ilişkilerin aciliyeti konusunda anlaştıklarını söyledi.

Yoon, “Demokrasinin yanı sıra güvenlik ve ekonomik ittifak açısından evrensel değerleri paylaşıyor, ortak menfaatler izliyoruz. Bu konuda en yakın müttefikiz.” dedi.

Görüşmede, 2022’de, bir yıl içinde en fazla sayıda füze denemesi yaparak bölgesel tehdit seviyesini artıran Kuzey Kore’nin füze ve nükleer programları gündeme geldi.

Tokyo’da görüşme gününün sabahında, Kuzey Kore’nin balistik füze denemesi yapması, gözleri, ABD’nin bölgedeki müttefikleri iki ülkenin liderlerinin görüşmesine çevirdi.

Konuk lider Yoon, konuşmasında, görüşmede, iki ülke arası Askeri Enformasyonun Genel Güvenliği Mutabakatı’nın (GSOMIA) normale döndürülmesi talimatı verdiğini açıkladı.

“Tamamen normalleştirilmesini ilan ettim.” diyen Yoon, “Kuzey Kore’nin nükleer füze denemelerine karşı iki ülkenin bilgi paylaşması ve yanıt vermesi gerektiğine inanıyorum.” diye konuştu.

İadeiziyaret

Böylelikle en son 2011’de gerçekleşen liderlerin mekik diplomasisi yeniden hız kazandı. Henüz 2 ay geçmeden Japonya Başbakanı Kişida, iadeiziyaret düzenledi.

Kişida, son 5 yıldır Güney Kore’yi ziyaret eden ilk Japonya başbakanı oldu. Güney Kore’ye en son 2018’de, eski Japonya Başbakanı Abe Şinzo gitmişti.

Komşu ülke liderleri, son 12 yıldır ilk kez, mekik diplomasisini yeniden başlatmış oldu. Hem Tokyo hem Seul’de ortak basın toplantılarında liderlerin mesajları dikkati çekti.

Tokyo’ya martta düzenlediği ziyareti anımsatan Yoon, “İkili ilişkiler ciddi bir gelişme gösteriyor. Geçmişin güzel dönemlerinden daha iyi bir dönem meydana getirme sorumluluğunu hissediyorum.” dedi.

Yoon, “(İlişkilerde) İlk başta iyi bir değişiklik yapmak zor ancak bir kez yapıldığında genellikle bu eğilim haline gelir. Bugün Güney Kore-Japonya ilişkilerinin durumu da böyle.” ifadelerini kullandı.

Tarihsel sorunların, iki ülke ilişkilerinin ileriye doğru ivme kazanmasına engel olmaması gerektiğini belirten Yoon, “Geçmiş meseleler tam olarak çözülmeden ‘ileriye doğru tek bir adım bile atamayacakları’ algısından sıyrılmamız gerektiğini düşünüyorum.” diye konuştu.

Japon liderden ilk açık mesaj

Kişida, mekik diplomasisinin yeniden başlatılmasından duyduğu memnuniyeti dile getirerek iki ülke diyaloğunun dinamik olarak gelişme gösterdiğini söyledi.

Savaş dönemi sorunlarına yönelik duygularını dile getiren Japon lider, “Birçok insan o zamanki zorlu ortamda çok zor ve üzücü deneyimler yaşadığı için kalbim acıyor.” ifadesini kullandı.

Böylelikle Kişida, iki ülke arasında bazı çevrelerce “hassas sorun” veya “tarihi husumet” olarak nitelendirilen meselelere yönelik düşüncelerini kamuoyuna ilk kez açıkça beyan etti.

Aynı zamanda G7 Dönem Başkanlığını üstlenen Kişida, Güney Kore lideri Yoon’u, 19-21 Mayıs’ta Hiroşima’da düzenlenecek G7 Liderler Zirvesi’nde misafir etmek istediğini belirtti.

Kişida, Hiroşima’ya atom bombasının atıldığı 1945 yılı ve sonrasında hayatını kaybeden Koreliler için dikilen anıtı, Yoon ile ziyaret etmeyi planladıklarını duyurdu.

İki ülke, yarı iletken tedarik zincirinin güçlendirilmesi için işbirliğini geliştirecek

Görüşmede, Kuzey Kore’nin, 2022’de 40’a yakın denemede çeşitli tip ve menzillerde yaklaşık 90 füze fırlatmasının, bölgesel güvenliği tehdit etmesi gündeme geldi.

Ortak açıklamaya göre liderler, iki ülkenin, Kuzey Kore’nin nükleer ve füze tehditleri dahil bölgesel güvenlik risklerine karşı işbirliğini artırma kararı aldı.

Öte yandan iki ülkenin, yarı iletken tedarik zincirinin güçlendirilmesi dahil ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi konusunda mutabık kaldıkları açıklandı.

Japonya’nın Fukuşima Dai-içi Nükleer Santrali’nde biriken radyoaktif özellikli atık suyun denize salıverilmesi öncesi, Güney Kore bölgeye heyet gönderebilecek.

Buzlar çözülüyor

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IISS) Japonya Kürsüsü Başkanı Robert Ward, Doğu Asya’da ortamın 2018’den bu yana tamamen dönüştüğünü belirterek komşuluk ilişkilerinde buzların çözülmesinin, her iki liderin umudu olduğunu söyledi.

“Kuzey Kore ve Çin’den gelen tehditler yoğunlaştı ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, kurala dayalı düzenin kırılganlığını vurguladı.” diyen Ward, yeniden ivme kazandırılan işbirliklerinin, bölgesel istikrar için kritik bir dayanak oluşturacağını savundu.

ABD merkezli düşünce kuruluşu Wilson Center’daki Japonya uzmanlarından Goto Şihoko, komşu ülke liderlerinin karşılıklı ziyaretlerin 12 yıl aradan sonra yeniden başlatılmasında attığı adımın, Japon lider Kişida’ya puan kazandırabileceğini belirtti.

Goto, Yoon’un, inisiyatif alarak, savaş dönemine ait tazminat sorununu tamamen Güney Kore parasıyla çözmek için bir plan hazırlayarak Japonya’ya zeytin dalı uzattığını ancak Güney Kore’de bunun önemli siyasi riskler doğurabileceğini de ileri sürdü.