Laktoz intoleransı süt ve kimi süt eserlerinde bulunan şekerin sindirimi problemidir. Laktaz eksikliğinden kaynaklanır. Laktaz tarafından dönüştürülmeyen laktoz, bağırsakta kalır ve fermente olur. Bu da rahatsız edici sindirim problemlerine yol açar.
Laktoz sütteki ana şekerdir. Yalnızca sütte ve kimi süt eserlerinde bulunur. Laktozun sindirilmesi için laktaz enzimi gerekir. Olağanda bağırsak tarafından üretilen laktaz, laktozu bağırsak tarafından kolay kolay emilebilen glikoz ve galaktoza ayırır.
Laktoz intoleransı nedir?
Yetersiz laktaz üretilirse, laktoz büsbütün sindirilmez, kalın bağırsağa kadar masraf ve bakteriler tarafından fermente edilir. Bu süreç gazların (hidrojen,karbon dioksitve metan) kalın bağırsakta ortaya çıkmasına neden olur ve ince bağırsakta su muhtaçlığını artırır. Bu durum ishal, gaz ve ağrı ile bağırsak meselelerine neden olur.
Bebekler çok nadiren laktaz eksikliği yaşarlar lakin yetişkinler değişken oranlarda laktaz eksikliği çekmektedir. Birtakım yetişkinler, bir bebeğinkine yakın laktaz aktivitesine sahiptir, kimilerinde ise yaşla birlikte değerli ölçüde azalan laktaz düzeyleri vardır. Bu nedenle, kişi tarafından üretilen laktaz ölçüsüne bağlı olarak değişen derecelerde laktoz intoleransı vardır.
Laktoz intoleransının belirtileri
Laktoz intoleransı olan bireyler, laktoz içeren eserleri tükettikten sonra çeşitli semptomlar yaşarlar.
Semptomlar rahatsız edici hislerle başlar ve daha şiddetli tepkilere kadar ilerleyebilir. Yaşanan belirtiler bireyin bedeni tarafından salgılanan laktaz seviyesine ve tüketilen laktoz seviyesine bağlıdır.
Laktoz intoleransına yatkın birçok kişi, rastgele bir belirti yaşamadan az ölçüde laktoz tüketebilir. Tolerans eşikleri bu nedenle bireyden bireye nazaran değişir.
Laktoz intoleransı, sıklıkla karıştırıldığı inek sütü protein alerjisinin tersine teneffüs sistemi yahut cildi etkilemez ve komplikasyonlara yol açmaz. Laktoz intoleransının şiddeti şahıstan şahsa büyük farklılıklar gösterir, fakat birden fazla şahısta yaklaşık 10 ila 12 gr laktoz (yaklaşık bir bardak süt) sindirme yeteneği kalır.
Laktoz intoleransının en yaygın belirtileri şunlardır:
– Şişkinlik
– Karın ağrısı ve kramplar
– Şişkinlik
– Mide bulantısı
– İshal atakları
– Çok bağırsak gazı
– Baş ağrısı
– Kas ve eklem ağrısı
Süt eserlerinin laktoz içeriği
Belirtilerin şiddeti şahıstan bireye değişir. Belirtiler, kalan laktaz aktivitesine ve emilen laktoz ölçüsüne bağlıdır.
Bazı süt eserlerinin 100 gramında bulunan ortalama laktoz bileşimi şu formdadır:
Süt: 4,6 gr
Yoğurt: 4,4 gr
Krema: 3,4 gr
Beyaz peynir: 5,3 gr
Krem peynir: 4,9 gr
Tereyağı: 0,4 gr
Belirtiler çoğunlukla laktoz içeren yiyeceklerin alınmasından 30 dakika ila 2 saat sonra ortaya çıkar. Süt eseri sıvı olduğunda ve süratli içildiğinde ve laktaz tarafından sindirilmeyen laktoz ölçüsü fazla olduğunda belirtiler daha şiddetli olabilir.
Laktoz intoleransının nedenleri
Laktoz intoleransının nedenleri yaşa bağlı olarak tıpkı değildir. Bebeklerde ender görülür. Bebeklerde ve çocuklarda laktoz intoleransı istisnai yahut geçicidir. Bir bebeğin laktaz eksikliği olması epeyce istisnai bir durumdur ve doğuştan laktaz eksikliği olarak isimlendirilir.
Çocukluk ve yetişkinlik ortasında laktaz aktivitesi giderek azalır. Bu azalma, bir hastalıktan değil, diyetin çeşitlendirilmesine olağan bir adaptasyondan kaynaklanmaktadır. Yaşla birlikte gelişen laktoz intoleransı, yetişkin nüfusun büyük bir kısmını değişen derecelerde tesirler. Birden fazla kişi için tolerans eşiği, makul bir süt eserleri tüketiminin sindirim problemlerine neden olmaması için gereğince yüksektir.
Laktoz intoleransı ayrıyeten bir ince bağırsak hastalığının sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Gastroenterit, çölyak hastalığı ve Crohn hastalığı laktoz intoleransına neden olabilir. Laktoz intoleransı, benzeri semptomları olan irritabl bağırsak sendromu ile karıştırılmamalıdır.
Laktaz yokluğuna neden olan bir genetik mutasyon da laktoz intoleransına neden olur. Laktoz intoleransı ve neden olduğu problemler genetik hadiselerde geri döndürülemez.
Laktoz intoleransında teşhis ve tedavi
2 hafta müddetle kesilen laktoz, sindirim bozukluklarının geçmesini sağlıyorsa laktoz intoleransından bahsedilebilir. Tek yapmanız gereken laktoz içeren tüm eserleri diyetinizden çıkarmak ve çeitli sıhhat problemlerinin kaybolup kaybolmadığını gözlemlemek.
Uzmanlar, belirtilerin nasıl değiştiğini görmek için kısa bir müddet için laktoz içermeyen bir diyet denemeyi önerir. Ek olarak, yapılan kimi tıbbi testler, şahısta laktoz intoleransı olup olmadığını belirleyebilir.
Hidrojen teneffüs testi bu testlerden biridir. Kişi laktoz bazlı bir solüsyon alır ve solunan havadaki hidrojen düzeyi ölçülür. Yüksek bir hidrojen düzeyi, laktoz intoleransını gösterir.
Laktoz intoleransı testi de vardır. Kişi laktoz bazlı bir solüsyon tüketir, hekim glikoz düzeyini ölçmek için kan testleri yapar. Kan şekeri değişmeden kalırsa, beden laktozu işlememiş ve sindirmemiş demektir ve bu nedenle laktoz intoleransı olduğu anlaşılır.
Dışkı testiyle de laktoz intoleransı belirlenebilir. Dışkı örneğinde yüksek düzeylerde asetat ve yağ asitleri laktoz intoleransını gösterebilir.
Laktoz intoleransı belirtilerinden kaçınmak için mümkün olduğunca hayvansal sütlerden, dondurma üzere tüm süt bazlı eserlerden ve ayrıyeten laktoz tozu, süt yahut peynir altı suyu içeren işlenmiş besinlerden uzak durulmalıdır.
Laktozsuz beslenmek birinci başta sıkıntı olabilir, bu nedenle besin etiketlerini dikkatlice incelemek size yardımcı olabilir. Laktoz intoleransı olan birden fazla kişi, bir bardak süte muadil olan 10 grama kadar laktozu rastgele bir belirti yaşamadan tüketebilir. Bu nedenle düşük laktoz alımını tüm güne yaymak, bireyin tolerans eşiğini uzatmaya da yardımcı olur.
Süt eserleri değerli bir besin kaynağıdır, yüksek seviyede kalsiyum, protein, A, B12 ve D vitamini içerir. Lakin, bu besinleri laktoz içermeyen birçok besinden da alabilirsiniz.
Alternatif kalsiyum kaynakları ortasında kuru yemişler, fasulye, portakal, incir, kinoa, brokoli, lahana ve bitkisel sütler bulunur.
Alternatif A vitamini kaynakları ortasında havuç, brokoli, karaciğer, ıspanak, balkabağı, kavun, yumurta, kayısı, papaya, mango ve bezelye bulunur.
Alternatif D vitamini kaynakları ortasında yağlı balıklar, yumurta sarısı, balık yağı, güçlendirilmiş bitkisel sütler ve güçlendirilmiş tahıllar bulunur.